De wetenschap- & techniekpagina

19 januari 2007 - Leuke stukkies schrijven ze af en toe bij geenstijl.nl, zeker waar. Maar grote lichten zijn het natuurlijk niet. Dat blijkt zodra ze de uitkomst van een wetenschappelijk artikel (in de, zo op het oog correcte, Ýahoo-versie) moeten vertalen naar hun publiek. Een vergrote kans op borstkanker bij vrouwen met borsten met een relatief hoge dichtheid aan klierweefsel ten opzichte van vetten wordt: een grotere kans op kanker bij grote "jopen".
Mandje. Erdoor gevallen.

13 juni 2006 - Zowaar weer eens een toevoeging aan deze site en dan nog wel aan een pagina met een liefhebberijtje uit het verleden, mijn lijstje van onderbelichte Belgische Verdiensten.
Wat mij in het geheel onbekend was, maar me inmiddels via ARTE ter ore is gekomen, is dat de rolschaats een Belgische vinding is. Jean Joseph Merlin is de 18de-eeuwse bedenker van de patin à roulettes. Merlin werd 1735 in geboren in het Belgische Hoei en overleed bijna 68 jaar later in Londen. Merlin was niet geheel toevallig ook de eerste mens die een zeer ernstig rolschaatsongeluk (hij schaatste tegen een grote spiegel) ternauwernood overleefde.

03 april 2006 - Ook al is het geen echte baan, het kost wel tijd, zo'n wetenschapsblog. Hier was het dus weer eens wat rustiger. Zeker wat de wetenschappelijke bijdragen betreft.
Zo'n bericht over Amerikaanse scholieren die hun religieuze hersenspoeling niet buiten het klaslokaal weten te houden, past natuurlijk wel op wimdows.nl. Maar alle echte wetenschap gaat tegenwoordig natuurlijk naar wetenschap.blog.nl.
Hopelijk hervind ik in de nabije toekomst wel m'n ritme in de overige onderwerpen. Er valt genoeg te melden, daar ligt het niet aan.

23 maart 2006 - Hij doet het! Snel kijken op wetenschap.blog.nl!!

20 maart 2006 - Hallo trouwe wimdows.nl-bezoeker! Kunt u een geheim bewaren? Voor een paar dagen slechts.
De laatste weken heb ik ondergronds gewerkt aan een nieuwe site, een blog, over wetenschap. Aanstaande donderdag gaat ie in de lucht voor het grote publiek.
Maar de primeur is voor bezoekers van deze site. Hier is mijn nieuwe project: wetenschap.blog.nl. Het wachtwoord is wetenschap12. Wat betreft de plaatjes moet ik nog even uw geduld vragen, die worden pas zichtbaar als het wachtwoord er af is.
Veel plezier met mijn eigenzinnige kijk op de menselijke kennisontwikkeling.

En laat vooral een reactie achter!

09 februari 2006 - Het bericht dat H5N1 Afrika heeft bereikt komt op mij als behoorlijk zorgwekkend over. Het kan zijn dat ik me hier schuldig maak aan een reflexief-xenofobe anti-Afrikaanse reactie, maar ik krijg toch sterk het vermoeden dat er in de Darwiniaanse snelkookpan Afrika van alles en nog wat kan gebeuren met het virus. Met wat voor viriele vliegende vinkentering kunnen we bijvoorbeeld te maken krijgen als H5N1 en, zeg, ebola of HIV elkaar te diep in de poppetjes van de ogen kijken? DNA-recombinatie gaat het makkelijkst tussen virussen van dezelfde familie - en dat zijn de genoemde virussen niet (ze behoren respectievelijk tot de families der orthomyxo-, filo- en retrovirussen). Maar kan iemand toch even uitrekenen hoe groot die kans is? En dan gegeven de Afrikaanse slag waarmee het probleem ongetwijfeld gaat worden aangepakt.
Toch mooi dat we dezer dagen de keuze hebben uit meerdere doemscenario's! Wie de marketing van de Apocalypse doet weet ik niet, maar ze maken er wel werk van!
01 december 2005 - Herinnert u zich die warme golfstroom nog waaraan wij ons tamelijk milde (zee)klimaat te danken hebben? Nou, die zullen we binnenkort wellicht moeten missen, zo meldt New Scientist. Wat de experts al vreesden, lijkt ook daadwerkelijk te gebeuren: er stroomt al beduidend minder warm water van de tropen naar West-Europa en het is niet uitgesloten dat het complete transportsysteem binnenkort stil komt te staan. Dan is het hier ter plekke gedaan met de broeikaseffectzomers en aanpalende kwakkelwinters! Bereid u zich maar voor op jaarlijks terugkerende Elfstedentochten, zéér witte Kersten en een gletsjer in de achtertuin.
16 november 2005 - Eerder bracht ik u al links naar websites voor het in de peiling houden van aardbevingen en tropische stormen. Dit keer kunt u aan het rijtje toevoegen: de vulkanen. Voor als u nieuwsgierig bent naar mogelijke erupties in de buurt van woon- of verblijfplaats, danwel vakantiebestemming.
Wie echt geen doemscenario wil missen kan terecht bij Exit Mundi, de website die alle opties overzichtelijk - en, gode zij geprezen, ook nuchter - voor u op een rijtje heeft gezet.

03 november 2005 - Druk bezig met van alles en nog wat. Ik was het bijna vergeten! Afgelopen maandag begonnen op BBC 2 Shadows of Doubt, een driedelige serie over de geschiedenis van het atheïsme, of liever en beter, het ongeloof. Gepresenteerd door Jonathan Miller. Aanstaande maandag volgt deel twee.
In de eerste aflevering natuurlijk ook de klassieke redenering van Epicures uit de vierde eeuw voor 0:
- als God het kwaad wel wil voorkomen maar dat niet kan, dan is hij niet oppermachtig
- als hij het wel kan voorkomen maar het niet wil, dan is hij slecht
- als God het zou kunnen én willen voorkomen, waar komt het kwaad dan vandaan?
- als hij het noch kan of wil voorkomen, waarom zou je hem dan 'God' noemen?
Sluit nog altijd als een bus. Wat is logica toch een mooi ding!

Kijk op de site bij de serie vooral even naar de poll in de kolom rechts. Als u de interviews uit de serie wilt beluisteren, dan kan dat hier.

22 oktober 2005 - Al eerder bracht ik u dé hotspot voor het volgen van aardbevingen. In dezelfde lijn is hier de website voor het tracken van hurricanes and the like.
Lekker windje, hoor!
10 oktober 2005 - In de categorie 'te mooi om waar te zijn': tieten-kont-kijken is niet goed voor het hart. Ook in de categorie 'baat het niet, dan schaadt het ook niet', naar ik aanneem.
10 oktober 2005 - Ook zo geschrokken van alweer een natuurramp? U wilt het schuiven der schollen een beetje in de gaten houden? Dan kunt u terecht bij IRIS, de Incorporated Research Institutions for Seismology. Alle actuele aardbevingen en erupties overzichtelijk bij elkaar.
01 oktober 2005 - Jarenlang worstelde ik met een uitdijingsprobleem: als het universum uitdijt met de lichtsnelheid, waarom merken wij daar dan helemaal niks van?
New Scientist meldt deze maand dat dit raadsel inmiddels is opgelost. Het is een kwestie van samenhang, zo blijkt.
31 juli 2005 - Makkelijk over het hoofd te zien, maar wel een mogelijke empirische onderbouwing van de snaartheorie: een vermoedelijke cosmic string in het wild. Als hier een bevesting van komt, is het een historische gebeurtenis; vergelijkbaar met Eddingtons waarnemingen in 1919 die bevestigden wat Einsteins algemene relativiteitstheorie voorspelde: de zon kromt passerende lichtbundels.

28 juli 2005 - Even iets over vogels. Ik fotografeer ze regelmatig en ik vind het met name fascinerend om te zien hoe duidelijk ze verwant zijn aan de dinosauriërs. Een spreeuw zien lopen, is een tyranosaurus rex zien lopen - nou ja, zo goed als dan toch.
Een van m'n lievelingsvogels was en is de mus. Op het platteland zag ik ze vroeger overal. Ze waren er ooit zo talrijk, dat de fruitboeren het nodig vonden ze met de windbuks uit de bomen en struiken te schieten. Nu en hier in de stad zie ik ze nauwelijks nog. In twintig jaar tijd is de mus van de talrijkste vogel van ons land verworden tot een toevoeging aan de rode lijst. En het allerschandaligste?
Dat www.redonzemus.nl niet bestaat!!!
De mus had ons nationale embleem moeten zijn: klein, grauw, onbeduidend, talrijk, veel gekwetter. In plaats daarvan: gedecimeerd en bijkans vergeten. Slechts een enkeling kan het wat schelen. En maar zeuren over de Bengaalse tijger en de Sumatraanse neushoorn. Doe er iets aan!

Midas Dekkers betoogde ooit dat je er als dier momenteel goed aan doet zeldzaam te worden, omdat je er dan op kunt rekenen dat de mens je zal vertroetelen en pamperen. Wat een dier in elk geval niet moet doen, is onder onze ogen talrijk worden. Dit is de mus duur komen te staan. We nemen het de duif inmiddels ook ernstig kwalijk. Menig stadsgenoot heb ik al horen verkondigen dat je duiven best dood mag rijden of anderszins mishandelen of naar het leven staan, omdat het 'vliegende ratten' zijn die 'ziektes verspreiden'.
Een korte verkenning op het internet leert dat dat van die ziektes een tikje overdreven is. Sommigen spreken zelfs van propaganda - hoogstwaarschijnlijk verspreid door de verdeldingslobby! Kijk, legbatterijkippen, dat is een heel ander verhaal, daar zouden we nog weleens lelijk door dood kunnen gaan. Maar zolang u niet in een duiventil woont, heeft u van duiven weinig te vrezen.
Onthouden dus: duiven verspreiden geen ziektes, wij verspreiden lulkoek.

01 juli 2005 - Dankzij de gebroken voet eindelijk eens tijd om een poging te doen What is thought van Eric B. Baum uit te lezen. Het is een prachtig helder boek over de oorsprong van onze gedachten. Het goed beargumenteerde kernpunt is dat ons brein en onze geest een product zijn van miljarden jaren van compressie van informatie over de structuur van de wereld in ons dna. Lezen, zou ik zeggen! (Of wachten tot ik er op terugkom...)
11 juni 2005 - Educatief en toch leuk! Een dinosaurische jaartelling van New Scientist.

08 juni 2005 - Eigenlijk zou ik momenteel een sollicitatiebrief moeten schrijven voor de vacature van 'ervaren redacteur' bij Psychologie Magazine. Maar ik heb geen tijd. En dat komt allemaal door de onzinnigheden die ik gisteren hoorde komen uit de nek van professor Ronald Meester.
Zoals het een goed wiskundige betaamt, heeft meester Meester geen benul van empirische wetenschappen en de (heuristische) rol van statistiek daarin. Anders dan andere wiskundigen mondt dit bij Meester helaas uit in crypto-creationistische prietpraat en, bijgevolg, in een autoriteitsargument voor de reli-lobby hier ten lande. En dan gaan bij mij - conform mijn evolutionaire voorland - de nekharen overeind staan.
Die brief zal dus even moeten wachten...

In navolging van een religieuze belangengroep in de VS beweert Meester dat de evolutietheorie niet deugt, omdat er een mechaniekje in bacteriën zou bestaan dat zo ingewikkeld is, dat de kans dat het bij toeval is geëvolueerd te klein is om waar te zijn. Het zweepstaartje, de flagellum, waarmee bepaalde eencelligen zich voortbewegen - want daar gaat om - zou het bewijs zijn dat de natuur een intelligent ontwerp is en niet ontstaan uit levenloze materie door een proces van random mutatie en natuurlijke selectie.

Als de kansrekening lijkt te bewijzen dat de feiten niet kloppen, dan is dat jammer voor de kansrekening, niet voor de feiten. Als de bacteriestaart bestaat, dan is ie geëvolueerd. Dat de creationisten op basis van incorrecte assumpties en gemankeerd rekenwerk 'bewijzen' dat dat eigenlijk niet kan, verandert daar niets aan.
Het onvermijdelijke heeft zich na het ontstaan van het flagellum-argument al voltrokken: met het voortschrijden van de biochemische kennis is inmiddels wel duidelijk hoe het zo heeft kunnen komen met die staart van de bacterie. Het flagellumargument voor het intelligent design-standpunt is aldoende verdwenen als sneeuw voor de zon. Geneigd tot dogmatisme als religieuzen nu eenmaal zijn, zal het toch nog wel even duren voor de creationisten zich gedwongen zien ook deze vluchtheuvel weer te verlaten om op zoek te gaan naar een nieuwe (ik verheug me er nu al op!). Bereidt u zich ondertussen voor op een na-ijleffect onder het publiek en in de media. Achterhaald als Meesters argumentatie alweer is, zult u deze onzin toch nog een keer of wat moeten horen de komende tijd.

Het is van belang te weten dat intelligent desingers oude zakken zijn die ons keer op keer dezelfde zure wijnazijn proberen aan te smeren. In de 19de eeuw werd exact hetzelfde debat gevoerd, door dezelfde kampen, met dezelfde argumenten, maar dan met het oog als onderwerp. Het oog zou ook niet hebben kunnen evolueren uit eenvoudiger voorgangers, aldus de creationisten. Dat argument bleek ten lange leste gebaseerd op gebrek aan kennis over hoe ogen evolueren (zoals in de geschiedenis van onze planeet een aantal maal is gebeurd).

Wat de creationisten gaandeweg over het hoofd lijken te zien, is dat het speuren naar bewijs voor intelligent design in bacteriën het gevolg is van het onvermijdelijke krimpen van hun argumentatie: in het begin ging het debat over de vraag of de hele natuur een intelligente creatie was of niet, vervolgens ging het over of de mens dat was, daarna concentreerde men zich op het oog, nu kijken we een bacterie in de kont.
Soms is logica echt eenvoudig: als we van complete organismen aannemen dat ze het product kunnen zijn van geleidelijke, ongestuurde veranderingen, dan moeten we dat bijgevolg ook aannemen van enig onderdeel van enig organisme. Jammer dat Meester dit niet lijkt te snappen - de man krijgt dik betaald uit de onderwijspot, terwijl hij eigenlijk zou moeten kunnen rondkomen van het teruggehaalde schoolgeld.

Uiteindelijk is de waarheid even simpel als hard - in de evolutie van ideeën is dat niet anders dan in die van organismen. In voorwetenschappelijke tijden hadden de creationisten het rijk vrijwel alleen. Een paar eeuwen serieus debat hebben snoeihard aangetoond dat religieuze modellen van de kosmos zulke zwakke theorieën zijn, dat de aanhangers ervan uitsluitend via steeds complexer sofismen nog enigszins mee kunnen komen in de marges van het debat over de aard van de kosmos, onze werkelijkheid.

Voor Meester en consorten is de misère dat de wetenschap de zaken graag eenvoudig houdt: dingen die je in je verhaal niet nodig hebt, die laat je weg; en van de dingen die je niet nodig blijkt te hebben, ga je niet ook nog eens bewijzen dat ze niet bestaan. Daar is het leven te kort voor. En mocht er in de hemel toch bier zijn, dan merken we dat vanzelf.

08 juni 2005 - Het vrouwelijk orgasme zit kennelijk in de lucht dezer dagen. Het bericht van 5 juni krijgt namelijk nu al een staartje: of vrouwen in staat zijn een seksueel hoogtpunt te ervaren, blijkt namelijk voor een aanzienlijk deel een kwestie van genen, zo meldt New Scientist.
Volgens de dr. Lloyd uit itempje hieronder is dit onderzoeksgegeven een steuntje in de rug van haar veronderstelling dat vrouwen orgasmes hebben zoals mannen tepels hebben.
05 juni 2005 - Uit de serie wetenswaardigheden voor een druilerige zondagmiddag in juni, zijn hier wat evolutionaire overpeinzingen over de oorsprong van het het vrouwelijk orgasme door dr. Elisabeth Lloyd, wetenschapsfilosofe en professor in de biologie aan de Universiteit van Indiana...
En voor wie geen genoeg kan krijgen van orgasmes, is er elders op dezelfde site een ietwat hysterische, doch goedgemutse reactie te vinden op Lloyds conclusie dat het vrouwelijk orgamsme een nutteloos, evolutionair bijproduct is.
09 mei 2005 - Mate van religiositeit is terug te voeren op genetische factoren...
Koren op de molen van in predestinatie gelovende Calvinisten wellicht. Maar dat evangelische verhaal dat een of andere goedertierende god ons de vrije wil zou hebben gegeven om in 'm te geloven, blijkt op deze manier toch niet helemaal te kloppen.
Als hiermee niet is aangetoond dat dat er geen (rechtvaardige) god bestaat, dan eet ik mijn babelvisje op!
Merk op dat het bestaan van een ironische god hiermee nog niet is uitgesloten. Als het ten dele verankeren van religiositeit zowel als homoseksualiteit in het dna een gevalletje van intelligent design is, dan getuigt dat toch in elk geval van enig gevoel voor humor - zij het een wellicht wat boosaardige variant.
04 april 2005 - Toen ik tijdens mijn psychologiestudie onderzoek deed naar het fenomeen humor, was het zeker geen algemeen geaccepteerd onderzoeksfeit dat dieren er gevoel voor hebben. Jaak Panksepp meent dat zulks ten onrechte is. Volgens deze psycholoog kent het dierenrijk naast gieren en brullen wel degelijk ook lachen. Hier een Noorderlicht-artikel over het werk van Panksepp...
En om de retorische vraag uit de eerste zin van de VPRO-verslaggever toch te beantwoorden: houd je niet zo betuttelend van de domme; natuurlijk is er helemaal niets aan ons dat we niet delen met andere dieren. Het is flatterend om te denken wij ergens uniek in zijn. En mens-flatterende theorieën blijken uiteindelijk altijd onwaar.

03 maart 2005 - De minister van Volksgezondheid wil foto's van zwartgeteerde longen (van een roker of van een stadsbewoner?) op sigarettenpakjes laten afdrukken. Als waarschuwing.
Man bijt hond ging hierop de straat op om rokers te confronteren met foto's van vuile en schone longen. Niemand van de ondervraagden merkte op dat het model van de gezonde, maar even dode longen dan toch ergens anders aan moest zijn overleden en dat schone longen alleen dus kennelijk ook geen garantie bieden voor onsterfelijkheid. Het dichtst bij komt nog de je-moet-toch-ergens-aan-dood-reactie, zoals een aantal rokers die ten beste gaf.

Niet vergeten straks bij het zien van die foto's: de hoop dat je het eeuwige leven hebt als je alle doodsoorzaken uitsluit, is al even ijdel als die op alle andere onweerlegbare universele hypothesen.

08 januari 2005 - Wetenschap en atheïsme gaan hand in hand. (Nee, theologie is geen wetenschap en hoort niet thuis op een universiteit.) Laat ik dus eens een begin maken met een onderdeeltje atheïsme en aanverwanten.
Hier is de eerste link: infidels.org...
09 december 2004 - Walvissen zijn natuurlijk sowieso opmerkelijke beesten. Maar als ze de Marco Bakker gaan uithangen...

november 2004 - Heb ik deze wet zelf ontdekt?

Elke toevoeging van een apparaat dat draadloos in verbinding staat met andere apparaten in het huis, vereist een extra snoer voor de voeding van dat apparaat (hetzij continu, hetzij enkel voor laden).

Wat zeg je me nou?! Feeëncirkels in Namibië?!

TEST UW PARANORMALE VERMOGENS!!!
GEHEEL GRATIS!!!

Er valt meer een meer geld te verdienen met paranormale vaardigheden (telepathie, psychokinese, helderziendheid, etcetera, etcetera).

Wilt u ook weten of u over deze vermogens beschikt? Ga dan in een stil hoekje zitten en stuur uw naam en adres paranormaal naar: Dick Bierman, bijzonder hoogleraar Parapsychologie, Universiteit van Utrecht.
Ontvangt u binnen drie dagen geen bericht terug, dan beschikt u niet over dergelijke gaven.

(met dank aan: www.improbable.com)

Opmerkelijk - Embryokanibalisme?
Barrow, John D. (2003), The Constants of Nature; From Alpha to Omega, London; Vintage. Boekentip - The Constants of Nature van (veelschrijver) John Barrow. Zeer onderhoudend en informatief boek over de fysische constanten. Beslaat een breed terrein aan onderwerpen en zit vol anekdotes en leuke sidelines. Aanrader van de bovenste plank. Al was het alleen al omdat ik nu kan uitleggen waarom mensen die beweren dat ze in hogere dimensies kunnen reizen onzin uitkramen! Bovendien: leest zo heerlijk weg - Barrow schrijft als boter.
Sterelny, Kim (2003), Dawkins vs Gould, Cambridge; Icon Books Boekentip - Dawkins vs. Gould van Kim Sterelny belooft een beknopte inleiding te zijn op een even heftig als actueel debat in de evolutie-biologie te zijn. En dat is het ook. (Door het overlijden van een van de duelisten - na verschijnen van het boek - krijgt het helaas ook de wrange bijsmaak van een terugblik op een afgesloten hoofdstuk.) Voor wie het debat al kent kan het een aardige opfrisser zijn, maar verwacht geen nieuwe inzichten. Jammer is vooral dat de op het omslag beloofde "fun" een beetje uitblijft. Behalve nieuwe inzichten ontbeert het ook nieuwe grappen. Jammer is ook dat Sterelny soms wat onduidelijk formuleert - maar dat wist al van mijn filosofieklasje over bewustzijnsvraagstukken.
Dyson, Freeman J. (1986, 1999), Origins of Life (second edition), Cambridge: Cambridge University Press Boekentip - Erg leuk boekje (vooral de eerste drie hoofdstukken):
Origins of Life van Freeman Dyson. Een must voor iedereen die wil meepraten en -denken over de evolutie van materie naar het domein van het organische en verder.